Stamboom van Ludwig van Beethoven

(6) Wanneer Ludwig drie jaar is, overlijdt zijn grootvader Ludovicus op 24 december 1773.

Het geboortehuis van Ludwig bevindt zich in Bonn aan de Bonngasse op de nummers 18, 24 en 26.  Anders dan vandaag, zijn het aparte gebouwen, die van elkaar gescheiden zijn.  Vanaf november 1767 wonen ze aan de achterkant van de Bonngasse 20 waar Ludwig een klein zolderkamertje heeft voor zichzelf.  Wanneer het gezin uitbreidt, verhuizen ze naar grotere woningen in de stad.  Het huis aan de Bonngasse is echter het enige dat behouden gebleven is.

Johann van Beethoven en Maria Magdalena Keverich krijgen samen zeven kinderen waarvan er drie in leven blijven.  Naast Ludwig zijn er ook nog 2 jongere broers, Kaspar Anton Karl en Nicolaus Johann (die meestal Johan wordt genoemd).

Vader Johann wordt steevast als een “verliezer” beschreven, als een gefrustreerde musicus die onbekwaam is om voor zijn familie te zorgen en die soms hardhandig optreedt bij vrouw en kinderen.  Er zijn heel wat verhalen bekend over de brutale en zelfs tirannieke wijze waarop hij de kleine Ludwig de eerste beginselen van de muziek bijbrengt. 

Door zijn eigen misgelopen ambities wil hij van Ludwig zijn “wonderkind” maken.  Hij beweert ook lange tijd dat zijn zoon in 1772 ter wereld kwam.  Zo kan hij een heel bijzonder wonderkind aan het hof presenteren en als pianist laten optreden om zijn karige inkomen aan te vullen.

Zo moet de vijfjarige Beethoven, staande op een voetbankje, zijn eerste klavierlessen volgen en krijgt hij het verbod zonder partituur te spelen of te improviseren. 

Gelukkig voor de kleine Ludwig komt vader Johann al snel tot het besef dat hij zijn begaafde zoon niet verder muzieklessen kan geven en dit daarom uit handen geeft.

In het jaar 1787 overlijden in korte tijd Ludwigs moeder en zijn zus, waardoor Ludwigs vader instort en Ludwig de verantwoordelijkheid krijgt over het gezin Van Beethoven.  Er wordt op 20 november 1789 – het jaar van de Franse Revolutie – zelfs een keurvorstelijk decreet uitgevaardigd waarbij Ludwigs vader eerder met pensioen wordt gestuurd en deze verplicht wordt om de helft van het onderhoudsgeld aan zijn zoon te geven.

Enkele jaren later sterft Johann van Beethoven als een geruïneerd man.

Op 25 mei 1806 huwt Kaspar met Johanna Reiß, die dan zes maanden zwanger is van hun zoon, die ze Karl noemen. Ludwig en zijn schoonzuster Johanna zijn niet erg gesteld op mekaar wat de oorzaak is dat de relatie tussen de beide broers verslechtert kort na het huwelijk van Kaspar.

Over het huis van Kaspar doet zich wel de volgende anekdote de ronde:

"In de nacht van 11 augustus 1809 wordt Wenen belaagd door het leger van Napoleon.  De componist die reeds uiterst bezorgd is over zijn toenemend gehoorverlies, schuilt die nacht in de kelder van het huis van zijn broer.  Hierbij bedekt hij zijn hoofd met kussens in de hoop dat dit zijn gehoor verder zou beschermen."

In 1779 arriveert een musicus in Bonn die de eerste belangrijke leraar van Beethoven zal worden.  Dit is Christian Gottlob Neefe, die als muzikaal leider van een theatergezelschap komt dat de keurvorst in zijn etablissement had opgenomen. Het tijdstip waarop hij begint met het lesgeven aan Beethoven is niet bekend.  Maar in februari 1781 volgt Neefe de functie van hoforganist op, een functie die klaarblijkelijk een assistent vereist, en in juni 1782 , wanneer Neefe Bonn voor een korte periode verlaat, treedt Beethoven op als zijn plaatsvervanger.  Hij is dan 11 jaar.  

Neefe's schatting van zijn leerling is vervat in een mededeling aan Cramer's Magazin der Musik van 2 maart 1783 - de eerste gedrukte aankondiging van Beethoven:

            Louis van Beethoven, een jongen van 11 jaar en van het meest veelbelovende talent, speelt zeer vaardig en krachtig                      piano, leest heel goed op het oog.  Ik hoef niet meer te zeggen dan dat het belangrijkste stuk dat hij speelt "Das                              Wohltemperirte Clavier" van Sebastian Bach is.

Neefe geeft hem les in de grondbas en traint hem in compositie.  Dit jeugdige genie verdient volgens Neefe hulp om hem in staat te stellen te reizen.  Hij is er van overtuigd dat Ludwig zeker een tweede Wolfgang Amadeus Mozart kan worden als hij door kan gaan zoals hij is begonnen.

Op 13 jarige leeftijd gaat Ludwig met zijn moeder op familiebezoek in Nederland en geeft op 23 november 1783 in het Stadhouderlijk kwartier van het Binnenhof in Den Haag een pianoconcert, begeleid door het orkest van Prins Willem V van Oranje-Nassau die zelf ook aanwezig is.

Een jaar vóór zijn bezoek aan Nederland wordt Ludwigs eerste compositie “De 9 Dressler-Variationen” uitgegeven.

In die periode wordt het ganse muziekgebeuren gedirigeerd door de kapelmeester Christian Ernst Graaf. 

Beethoven ontvangt voor deze prestatie 63 gulden wat zowat de helft is van zijn jaarloon in Bonn. 

Bij zijn thuiskomst zegt hij over de Nederlanders:

“Die Hollanders hebben alleen maar oog voor het geld, mij zien ze daar nooit meer terug”.

Einde van de pagina