Van pianist naar componist

Vanaf 1789, wanneer het muzikale leven van de stad onder de nieuwe keurvorst volledig wordt hervat, speelt Beethoven de altviool in de orkesten van zowel de hofkapel als van het theater, naast fijne musici als Franz Ries en Andreas Romberg (violen), Bernhard Romberg (cello), Nikolaus Simrock (hoorn) en Antoine Reicha (fluit).  Sommigen van hen zullen bijna levenslange vrienden blijven. 

Ook baron Gottfried van Swieten is één van de eerste en meest enthousiaste mecenassen van de jonge Beethoven in Wenen.  Hij is een groot beschermheer van de kunsten en levert de tekst voor Haydns late oratoria The Creation en The Seasons. 

Het feit dat Van Swieten en Beethoven allebei van Vlaamse afkomst zijn - ze delen het voorvoegsel  van  - verhoogt ongetwijfeld de empathie tussen hen.  Van Swietens vader was arts geweest van keizerin Maria Theresa en beweegt zich in hoge kringen.  Hij weet voor Beethoven toegang te krijgen tot de salons van de aristocratie. Beethoven draagt in 1801, uit dankbaarheid, na de dood van de keurvorst Max Franz, zijn eerste symfonie aan hem op.

Van van Swieten is er nog een uitnodiging aan Beethoven bewaard gebleven. De brief dateert uit 1794, wanneer Beethoven 23 jaar oud is:

Wanneer Beethoven 25 jaar is, besluit hij, onder invloed van zijn mecenas-manager Lichnowsky ook de “componist” in hem bekend te maken.   Op 21 oktober 1795 wordt het “Concerto voor viool, cello en piano in C-groot - Tripple concert”  - Opus 56 uitgegeven waarmee hij 700 gulden verdient.

In november 1795 vraagt men hem om twee reeksen menuetten en Duitse dansen te componeren voor het bal van het “Gesellschaft der bildende Künstler”.  Beethoven maakt “Twaalf menuetten voor orkest” - WoO 7 en “Twaalf Duitse dansen” - WoO 8  wat pure gelegenheidsmuziek is met geen al te hoge artistieke verwachtingen.

In dezelfde periode voltooit hij ook de compositie van “Drie Pianosonates” - Opus 2 die om verschillende financiële redenen slechts in het voorjaar van 1796 worden gepubliceerd door de uitgeverij Artaria & Company in Wenen.

De volgende belangrijke stap in de uitbouw van zijn carrière is het geven van buitenlandse concerten en dus gaat Beethoven begin februari 1796 met Lichnowsky op een concertreis.  Ze gaan eerst naar Praag, daarna Dresden, vervolgens Leipzig en dan Berlijn.  In 1789 had Lichnowsky dezelfde reis reeds gemaakt met Wolfgang Amadeus Mozart.

Lichnowksy, met landgoederen in Bohemen en Silezië, introduceert Beethoven in de salons van de adel in Praag en opent voor hem deuren in hogere sociale kringen.  Vanuit de Boheemse hoofdstad schrijft hij een brief naar zijn broer Nikolaus om hem te melden dat alles prima is en dat hij financieel geen problemen heeft. 

Op 11 maart geeft hij een concert in Praag en op 29 april speelt hij voor de keurvorst van Saksen in Dresden.  

Normaal zou Beethoven slechts enkele weken in Praag blijven maar hij verblijft er bijna drie maanden, waarvoor wel eens een speciale reden zou kunnen zijn... 

Men vermoedt dat hij verliefd is geworden op Comtesse Josephine von Clary und Aldringen, de 18-jarige dochter van een van de belangrijkste aristocraten van de stad.  Ze is op dat moment een bekende zangeres en speelt uitstekend mandoline.

Na drie maanden in Praag vertrekt Beethoven eind april naar Dresden waar hij mag optreden voor de Saksische Koning Friedrich Wilhelm III.  Hij verblijft ongeveer een maand in Berlijn wanneer hij kennis maakt met de kapelmeester Friedrich Heinrich Himmel, maar ook met Carl Friedrich Zelter en Carl Friedrich Christian Fasch.  Beethoven wordt in de persberichten beschreven als een ‘genie’ en een ‘afgod’. 

Berlijn is niet alleen het eindpunt maar ook het hoogtepunt van zijn rondreis. 

Vooral de concerten aan het hof van de Pruisische koning in mei en juni 1796 zijn zeer belangrijk.  Beethoven wordt gevraagd om enkele nieuwe cellostukken te schrijven voor Koning Frederik Willem II van Pruisen die zelf een uitstekende cellospeler is.  Het enthousiasme van de Koning is groot wanneer hij het werk “Twee Cellosonates” - Opus 5 als geschenk krijgt en geeft de componist verschillende waardevolle geschenken.

“Twee Cellosonates” - Opus 5

Na een reis van meer dan vier maanden keert Ludwig begin juli 1796 terug naar Wenen en enkele dagen later krijgt hij hoge koorts en hevige hoofdpijn.  Alles wijst er op dat hij het slachtoffer is geworden van vlektyfus die hij in Berlijn zou hebben opgelopen door de beet van rattenvlooien. 

Door deze ziekte zal hij een blijvende verzwakking aan het zenuwstelsel en een gehoorprobleem overhouden.  Dit maakt tevens een einde aan de kans om ergens als kapelmeester aan de slag te kunnen gaan. 

De Oostenrijkse componist Franz Schubert zal op 31-jarig leeftijd aan deze ziekte overlijden in 1828.

Einde van de pagina